Kontrola gospodarowania wodami
Kontrola gospodarowania wodami przeprowadzana jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2001 Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019) i należy zgodnie z art. 92 ust. 3 pkt 12 ww. ustawy do zadań dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej.
Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz upoważnieni przez nich pracownicy (inspektorzy) wykonują kontrole w zakresie:
- stanu realizacji planów i programów dotyczących gospodarki wodnej, ustalonych na podstawie ustawy;
- korzystania z wód;
- przestrzegania warunków ustalonych w decyzjach wydanych na podstawie ustawy;
- utrzymania wód oraz urządzeń wodnych;
- przestrzegania nałożonych na właścicieli gruntów obowiązków oraz ograniczeń;
- przestrzegania warunków obowiązujących w strefach i obszarach ochronnych ustanowionych na podstawie ustawy;
- przestrzegania warunków obowiązujących na wałach przeciwpowodziowych oraz na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią;
- stanu zabezpieczenia przed powodzią oraz przebiegu usuwania skutków powodzi związanych z utrzymaniem wód oraz urządzeń wodnych;
- ustawiania i utrzymywania stałych urządzeń pomiarowych na brzegach i w wodach;
- wykonywania w pobliżu urządzeń wodnych robót lub czynności, które mogą zagrażać tym urządzeniom lub spowodować ich uszkodzenie;
- usuwania szkód związanych z ruchem zakładu górniczego w zakresie gospodarki wodnej.
Prezes Krajowego Zarządu oraz dyrektor regionalnego zarządu współdziałają w wykonywaniu czynności kontrolnych z innymi organami kontroli, organami administracji publicznej, organami obrony cywilnej oraz organizacjami społecznymi.
Kontrolę stanu jakości wody ujmowanej do zaopatrzenia ludności oraz wody w kąpieliskach wykonuje natomiast Inspekcja Sanitarna. W zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniem, jakości wód przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków w warunkach naturalnych oraz stężeń azotanów w wodach wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych kontrolę gospodarowania wodami wykonuje Inspekcja Ochrony Środowiska.
Przy wykonywaniu kontroli w zakresie gospodarki wodnej inspektorzy są uprawnieni do:
- wstępu wraz z pracownikami pomocniczymi, rzeczoznawcami i niezbędnym wyposażeniem przez całą dobę na teren nieruchomości, na której znajdują się urządzenia wodne lub prowadzona jest działalność związana z korzystaniem z wód;
- przeprowadzania niezbędnych badań lub wykonywania innych czynności kontrolnych w celu ustalenia, na terenie kontrolowanej nieruchomości, przestrzegania warunków wynikających z ustawy, a także stanu urządzeń wodnych;
- żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego;
- żądania okazywania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli.
Działania kontrolne podejmowane przez inspektorów regionalnego zarządu gospodarki wodnej przeprowadzane są zgodnie z planem kontroli, zatwierdzanym na każdy rok bieżący przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, jak również w ramach interwencji podejmowanych na podstawie otrzymywanych wniosków w rozumieniu art. 241 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) z terenu całego regionu wodnego. Stwierdzenie nieprawidłowości w gospodarowaniu wodami w trakcie kontroli skutkuje wydaniem zarządzenia pokontrolnego lub wystąpieniem do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania administracyjnego lub do organu ścigania (szczególnie w przypadkach niezrealizowania zarządzenia pokontrolnego dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej).
Organy właściwe do wydawania pozwoleń wodnoprawnych aktualnie nie dysponują prawem do czynności kontrolnych w zakresie gospodarowania wodami na terenie zakładów. Zgodnie z założeniami ustawy Prawo wodne - mają one jednak prawo zgłosić potrzebę przeprowadzenia takiej kontroli do ww. organów kontroli. Na organach właściwych do wydawania pozwoleń wodnoprawnych spoczywa natomiast obowiązek dokonywania raz na 4 lata przeglądu ustaleń pozwoleń wodnoprawnych na pobór wody lub wprowadzanie ścieków do wód, do ziemi lub urządzeń kanalizacyjnych. Dokonywany przegląd pozwoleń może stanowić formę kontroli ich przestrzegania.
Niezależnie od powyższych działań, ustawa Prawo wodne pozwala też organowi właściwemu do wydania pozwolenia wodnoprawnego na wydanie decyzji o unieruchomieniu zakładu, jeżeli wezwanie do usunięcia zaniedbań w zakresie gospodarki wodnej, w wyniku których może powstać stan zagrożenia życia lub zdrowia ludzi oraz zwierząt bądź środowiska - w określonym terminie - nie zostanie zrealizowane. Podjęcie wstrzymanej działalności może nastąpić za zgodą ww. organu, działającego w porozumieniu z właściwym dyrektorem regionalnego zarządu, dopiero po stwierdzeniu, że usunięto zaniedbania.
W przypadku zakresu kontroli gospodarowania wodami powierzonego Prezesowi Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej i dyrektorom regionalnych zarządów gospodarki wodnej niezwykle istotną rzeczą jest kontrola stanu realizacji planów i programów dotyczących gospodarki wodnej - czyli nowych instrumentów w zarządzaniu gospodarką wodną wprowadzonych ww. ustawą. Opracowane plany i programy w gospodarce wodnej powinny być realizowane przez wszystkie zakłady korzystające z wód, a właściwy sposób ich realizacji powinien prowadzić do osiągnięcia celów zakładanych w tych planach i programach.