Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie

Jednym z warunków prowadzenia racjonalnej gospodarki wodami podziemnymi jest udokumentowanie ich zasobów.

Zgodnie z wymogami Prawa geologicznego i górniczego dla wód podziemnych ustalane są:

• zasoby dyspozycyjne wód podziemnych
• zasoby eksploatacyjne wód podziemnych

Wielkość tych zasobów, obok ich rozbioru jest podstawowym elementem bilansu wodno-gospodarczego.

Zasoby dyspozycyjne ustala się dla obszaru bilansowego jako zasoby możliwe do zagospodarowania w określonych warunkach środowiskowych i hydrogeologicznych, bez wskazywania lokalizacji i warunków techniczno-ekonomicznych ujęć.

Charakteryzują je następujące parametry:

• moduł zasobów w m³/h km²
• powierzchnia obszaru bilansowego

W myśl obowiązującego prawa dokumentację hydrogeologiczną zawierającą ustalenie zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych przyjmuje Minister Środowiska

Zasoby eksploatacyjne jako ilość wody możliwa do pobrania w określonej jednostce czasu ustalane są dla konkretnego ujęcia przed zamierzoną jego budową lub też dla ujęć już istniejących o ile wcześniej ich nie ustalono.

O wielkości zasobów eksploatacyjnych decydują następujące warunki:

• hydrogeologiczne (wpływ na wydajność i jakość wody)
• środowiskowe (minimalizacja ewentualnych szkodliwych skutków poborów wody)
• warunki techniczne i ekonomiczne.

Zasoby eksploatacyjne charakteryzują przede wszystkim następujące parametry:

• wydajność w m³/h - jako ilość wody możliwa do uzyskania z ujęcia
• depresja powodowana poborem wody w ilości równej zasobom.

Dokumentacje hydrogeologiczne z ustaleniem zasobów eksploatacyjnych wody podziemnej, w zależności od wielkości zasobów, przyjmowane są przez wojewodów (przy wydajności przekraczającej 50 m³/h), starostów, burmistrzów i prezydentów miast na prawach powiatu. Do 1 stycznia 2002 roku dokumentacje te były zatwierdzane (a nie przyjmowane) przez te same organy administracji geologicznej.

Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych w obszarze działania RZGW Szczecin

W obszarze działania Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie zasoby dyspozycyjne wód podziemnych ustalone są już dla całego obszaru.
Zasoby te udokumentowano dla następujących regionów bilansowych:

• 02 - Międzyodrze - Zalew Szczeciński- wyspa Wolin i Uznam
• 03 - Ilanka, Pliszka, Konotop i Kanał Luboński
• 04 - Myśla
• 05 - Kurzyca, Słubia
• 06 - Rurzyca - Tywa
• 07 - Płonia
• 08 - Ina
• 09 - Gowienica
• 10 - Lewobrzeżna zlewnia dolnej Odry
• 11 - Prawobrzeżna zlewnia Dziwnej i Przymorze do Jeziora Liwia Łuża
• 12 - Rega i przyległe Przymorze
• 13 - Przymorze od Jeziora Resko Przymorskie do Parsęty
• 14 - Parsęta
• 15 - Przymorze od Parsęty do Jeziora Jamno
• 16 - Wieprza i przyległe Przymorze

Wielkości ustalonych dotychczas zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych podano w tabeli 1: Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych w obszarze działania RZGW Szczecin.

 Zawarte w tabeli informacje tylko w przybliżony sposób charakteryzują stopień wykorzystania zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych w poszczególnych regionach bilansowych. Powodem tej sytuacji jest obszarowe zróżnicowanie warunków występowania wód podziemnych. Jako przykład przytoczono dane dotyczące regionu bilansowego 10 - Lewobrzeżna zlewnia dolnej Odry - tabela 2: Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych regionu bilansowego "Lewobrzeżna zlewnia dolnej Odry" - region nr 10.

 
Przy średnim udziale przewidywanego poboru wody w zasobach dyspozycyjnych wynoszącym 61,8% występuje zróżnicowanie tego parametru od 6,0% w zlewni Zalewu Szczecińskiego (gm. Nowe Warpno i częściowo gm. Police i Dobra) do 76,9% w zlewni Odry Zachodniej (miasto Szczecin, gm. Kołbaskowo oraz część gm. Police). Wartości te w sposób wyraźny dokumentują możliwości ujęcia wody podziemnej, a tym samym lokalizowania inwestycji dla funkcjonowania których niezbędna jest woda, w granicach tego samego regionu bilansowego.

Zmienność tę ilustruje równocześnie w dużym stopniu stosunek wielkości zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych wody podziemnej do zasobów dyspozycyjnych.

W zlewni Zalewu Szczecińskiego zasoby eksploatacyjne stanowią 45,1% zasobów dyspozycyjnych, w zlewni Gunicy udokumentowane zasoby eksploatacyjne przewyższają zasoby dyspozycyjne o 87%, a w zlewni Odry Zachodniej aż o ponad 150%.

Przytoczone wielkości w sposób jednoznaczny świadczą o konieczności dokonania weryfikacji dokumentowanych i zatwierdzonych w ciągu ostatnich 40 lat zasobów eksploatacyjnych.

Jest to tym bardziej słuszne z uwagi na zaniechanie eksploatacji - niekiedy wręcz przez "porzucenie" - szeregu ujęć, których zasoby ujmowane są w ich bilansie.

Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych w obszarze działania RZGW Szczecin.

RZGW prowadzi kataster wodny, w którym gromadzone są dane dotyczące ujęć ujęcia wód podziemnych w obszarze działania zarządu, zarówno czynnych jak i nieczynnych oraz również studni publicznych. Dla ujęć tych w sposób ciągły gromadzi się i aktualizuje informacje na temat podstawowych parametrów technicznych, wielkości zasobów eksploatacyjnych oraz ich stanu prawnego.

W katastrze wodnym monitoruje się również wyniki postępowań wodnoprawnych związanych z wydawanymi pozwoleniami na pobór wód podziemnych, co polega między innymi na rejestrowaniu wszystkich wydanych pozwoleń wodnoprawnych w tym zakresie i ustaleń dokonanych w tych pozwoleniach. Korzystając z katastru wodnego można uzyskać informację o ujęciach wód podziemnych w praktycznie każdym układzie administracyjnym jak również bilansowym.

Bilans zasobów eksploatacyjnych w regionach bilansowych, dla których ustalono zasoby dyspozycyjne wód podziemnych znajduje się w dokumentacjach zasobów dyspozycyjnych. Jest on jednocześnie aktualizowany na podstawie prowadzonego przez zarząd katastru wodnego dla regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego.

Zasoby wód podziemnych dostępne do zagospodarowania w obszarze działania RZGW Szczecin.

Zgodnie z Prawem wodnym przez dostepne do zagospodarowania zasoby wód podziemnych rozumie się zasoby tych wód stanowiące wielkość średnią roczną z wielolecia całkowitego zasilania wód podziemnych określonej jednolitej części wód podziemnych (JCWPd) pomniejszoną o wielkość z wielolecia przepływu wód wymaganego dla osiągnięcia celów środowiskowych dla jednolitych części wód powierzchniowych związanych z określoną jednolitą częścią wód podziemnych, tak aby nie dopuścić do znaczącego pogorszenia stanu ekologicznego tych jednolitych części wód powierzchniowych oraz powstania szkód w ekosystemach lądowych zależnych od wód podziemnych.

Źródłem danych o zasobach wód podziemnych dostępnych do zagospodarownia są karty informacyjne udostępnione na stronach internetowych Państwowego Instytutu Geologicznego - Państwowego Instytutu Badawczego. Państwowa Służba Hydrogeologiczna w ramach swych zadań opracowała charakterystyki geologiczne i hydrogeologiczne poszczególnych JCWPd oraz przeprowadziła analizę presji i oddziaływń na wody podziemne w tych jednostkach. Dane charakteryzujące poszczególne JCWPd, w tym informacje o zasobach dostępnych do zagospodarowania przedstawiono w kartach informacyjnych. Karty te oraz aplikacja mapowa pozwalająca na lokalizację przedsięwzięcia w poszczególnej JCWPd dostępne są na stronie Instytutu:

https://www.pgi.gov.pl/psh/zadania-psh/8913-zadania-psh-jcwpd.html

Zbiorczą informację o zasobach dostępnych do zagospodarowania wód podziemnych w jednolitych częściach wód podziemnych w obszarze działania RZGW w Szczecinie przedstawia tabela nr 3.